در این مطلب از کلینیک نشاط البرز به برسی بیماری عقب ماندگی ذهنی، توانبخشی عقب ماندگی ذهنی، روش های درمانی، علایم و دلایل این بیماری پرداخته ایم.
توانبخشی ناتوانی ذهنی
در زندگی روزانه خود، ممکن است با انسان هایی رو به رو شوید که از مهارت های معمولی برخوردار نباشند. در گذشته به چنین بیماری، عقب ماندگی ذهنی گفته می شد ولی از آنجایی که کلمه عقب مانده بار منفی زیادی دارد، ناتوانی ذهنی جایگزین این عبارت شد. همانطور گه می دانید، مغز بر تمام اعمال بدن نظارت می کند. پس هرگونه اختلال در عملکرد مغز، دیگر نقاط بدن را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. آسیب های مغزی و سایر عوامل سبب می شود تا افراد مبتلا به ناتوانی ذهنی، حرکات عادی نداشته باشند و معمولا آی کیوی آن ها پایین تر از ۸۰ است. این ویژگی ها سبب می شود تا فرآیند آموزش و یادگیری این عزیزان نیز به کندی انجام شود. اما چرا این بیماری ایجاد می شود؟ آیا درمان دارد؟ و هزاران سوال دیگر که ممکن است در ذهن شما ایجاد شود. اگر به دنبال پاسخ این پرسش ها هستید، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
ناتوانی ذهنی یا ID چیست؟
به طور کلی ناتوانی ذهنی اصطلاحی است که به افراد دچار محدودیت حرکتی، عملکردی و یادگیری اطلاق می شود. این مشکل معمولا قبل از ۱۸ سالگی نمایان شده و همچنان، دلیل دقیق ابتلا به ناتوانی ذهنی مشخص نیست، اما عوامل مختلفی بر ایجاد آن تاثیر گذار خواهند بود. ID یا Intellectual disability معمولا بر توانایی های عمومی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد و به طور کلی دو عملکرد را مختل می کند؛ عملکرد فکری که شامل یادگیری، حل مسئله و قضاوت بوده و عملکرد روزانه که شامل برقراری ارتباط و زندگی مستقل می باشد. ناتوانی ذهنی حدود یک درصد از مردم جهان را درگیر خود کرده است. جالب است بدانید که مردها بیشتر از زن ها به این بیماری دچار می شوند.
علائم ناتوانی ذهنی چیست؟
معمولا هرچه سطح آسیب دیدگی بیشتر باشد، علائم زودتر بروز می دهند. از مهم ترین علائم ناتوانی ذهنی می توان به موارد زیر اشاره کرد. البته تشخیص قطعی نسبتا سخت بوده و حتما باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.
- دیرتر از کودکان دیگر بنشینید یا راه بروید.
- در درک قوانین اجتماعی مشکل داشته باشند.
- توانایی یادگیری یا حل مسئله ندارند.
- کشف ارتباط میان علت و معلول معمولا برای آن ها سخت به نظر می رسد.
- در یادآوری حوادث و حتی اتفاق های روزمره با مشکل مواجه می شوند.
شایع ترین دلایل ابتلا به ناتوانی ذهنی
- شرایط ژنتیکی: گاهی اوقات ناتوانی ذهنی به دلیل ژن های غیر طبیعی به ارث رسیده از والدین، خطاهای تقسیمی و… ایجاد می شود. بیماری های مختلفی همانند فنیل کتونوری، سندرم ایکس شکننده و سندرم داون نیز به دلیل خطا در کروموزوم ها والدین ایجاد می شوند که به طور کلی عملکرد تک تک اعضای بدن فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
- عوارض دوران بارداری: ناتوانی ذهنی می تواند زمانی ایجاد شود که کودک در داخل بدن مادر به درستی رشد نکند. به عنوان مثال، ممکن است نحوه تقسیم سلول های جنین با مشکل رو به رو شود. مصرف مداوم الکل یا ابتلا به بیماری ها در مادر، خطر ابتلا به ناتوانی ذهنی را افزایش می دهد.
- شرایط نامناسب تولد: اگر شرایط برای تولد نوزاد مناسب نباشد، به طور مثال اکسیژن به نوزاد نرسد، ممکن است که عقب ماندگی ذهنی ایجاد شود.
- ابتلا به برخی از بیماری ها و قرار گرفتن در معرض برخی از سموم: بیماری هایی مانند سرفه سیاه ، سرخک یا مننژیت می توانند باعث ناتوانی های فکری شوند. سوء تغذیه طولانی مدت شدید، عددم دسترسی به درمانگاه ها و قرار گرفتن در معرض برخی از مواد مثل سرب و جیوه می تواند زمینه ساز ابتلا به ناتوانی ذهنی باشد.
ناتوانی ذهنی چه قدر شایع است؟
تقریبا یک تا سه درصد از جمعیت جهان درگیر ناتوانی ذهنی هستند؛ عددی نزدیک به ۲۰۰ میلیون نفر. تنها در کشور آمریکا، ۶٫۵ میلیون نفر با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند.ناتوانی ذهنی به طور قابل توجهی در کشورهای کم درآمد شیوع بیشتری دارد. جالب است بدانید که از هر ۱۰۰۰ نفر در کشورهای کم درآمد، ۱۶ نفر به این بیماری مبتلا هستند. برنامه توسعه سازمان ملل تخمین می زند که ۸۰ درصد از کل افراد معلول در کشورهای کم درآمد زندگی می کنند. متاسفانه این آمارها بسیار نگران کننده بوده و به عدم رعایت عدالت در توزیع ثروت و امکانات در سراسر جهان اشاره می کند.
آیا ناتوانی ذهنی درمان دارد؟
بسیاری از افراد با دیدن کودکان معلول از آن ها دوری می کنند، این بیماری مسری نیست و قرار نیست که به آن مبتلا شوید! درست است که ناتوانی ذهنی هیچ درمانی ندارد اما این جمله به معنی پایان زندگی برای این عزیزان نیست. انواع مختلفی از راه های توانبخشی برای کودکان ناتوان ذهنی وجود دارد که می تواند زندگی را برای آن ها ساده تر و لذت بخش تر کند. حتی می توانند همانند سایر کودکان به یادگیری امور جدید مشغول شوند.
کادرمانی برای بیماران ناتوانی ذهنی
در کاردرمانی معمولا به این افراد یاد می دهند تا بتوانند امور شخصی و روزانه خود را به بهترین نحو انجام بدهند. در این راستا، برنامه های مختلفی تعیین می شود مثل:
- مراقبت از خود (به عنوان مثال ، نظافت ، لباس پوشیدن ، تغذیه ، حمام کردن)
- فعالیت های اوقات فراغت (به عنوان مثال ، بافندگی ، بازی کردن).
- فعالیت های خانگی (به عنوان مثال ، پخت و پز ، تمیز کردن ، لباسشویی)
- یاد گرفتن مهارت های جدید مثل نقاشی
گفتار درمانی؛ راه مناسب برقراری ارتباط
افراد دچار ناتوانی ذهنی، معمولا به درستی نمی توانند با سایر افراد ارتباط برقرار کنند. همانطور که می دانید، ارتباط برقرار کردن و صحبت با دیگران یکی از مهم ترین اصول زندگی اجتماعی است. در همین راستا، متخصصین گفتار درمانی با انجام تمرین های مختلف به بهبود بیان گفتار، مهارت های ارتباطی و ادای واژگان و کلمات این عزیزان کمک می کنند.
فیزوتراپی برای بهبود حرکت بماران دچار عارضه عقب ماندگی ذهنی
همانطور که گفتیم، این بیماری درمان پذیر نیست اما با انجام امور مختلفی مثل فیزیوتراپی می توان از پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد. می دانید که در ناتوانی ذهنی، معمولا حرکات هماهنگ شده دیده نمی شود به همین دلیل استفاده از تمرین های فیزوتراپی به کیفیت زندگی این افراد کمک کرده و راه حلی سازگار را برای مشکلات حرکتی ارائه می دهد.
توانبخشی عقب ماندگی ذهنی در فردیس کرج
گروه نشاط البرز واقع در فردیس کرج با کادر درمانی، شامل روان شناسان و متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، گروه های کار درمانی و گفتار درمانی در خدمت بیماران دچاره عارضه عقب ماندگی ذهنی هستند میباشند کاربران و بیماران عزیز به صورت روزانه میتوانند با بخش پذیرش درمانگاه در ارتاط بودهو نوبت دریافت نماییند
