عوارض شکستن قولنج ممکن است در نگاه اول جدی به نظر نرسند، اما تکرار مداوم این عادت می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت مفاصل و بافت‌ های اطراف آن بگذارد. بسیاری افراد برای رفع خستگی یا ایجاد حس رهایی این کار را انجام می‌دهند، در حالی که فشار ناگهانی به مفصل می‌تواند باعث سستی رباط‌ها یا التهاب مفصلی شود.

اگرچه برخی تصور می‌کنند این کار بی‌ ضرر است، اما پزشکان هشدار می‌دهند که ادامه دادن به شکستن قولنج به‌ ویژه در گردن یا کمر، ممکن است با گذر زمان به آسیب‌ های جدی‌تر و حتی دردهای مزمن منجر شود. بهتر است به‌ جای این عادت نادرست، از حرکات اصلاحی یا تمرینات کششی مناسب برای کاهش خشکی مفاصل استفاده کرد.

شکستن قولنج چیست؟

شکستن قولنج یا آنچه در انگلیسی به‌ اشتباه Colic break گفته می‌شود (درست آن knuckle cracking یا joint cracking است)، به عملی گفته می‌شود که در آن مفاصل بدن با اعمال فشار خاصی، صدایی مانند “تق تق” ایجاد می‌کنند. این صدا معمولاً ناشی از حرکت گازهای موجود در مایع مفصلی یا اصطکاک بین سطوح ناهموار مفصل‌ هااست. با افزایش سن، بخشی از غضروف‌های محافظ مفصل به‌تدریج تحلیل می‌روند و در نتیجه سطوح مفصلی زبر و خشن می‌شوند.

کشیده شدن این سطوح روی یکدیگر می‌تواند باعث شنیده شدن صدا شود. بسیاری از افراد، به‌ ویژه در ناحیه انگشتان، به شکستن قولنج به‌ صورت آگاهانه یا ناخودآگاه عادت دارند. این رفتار در ظاهر بی‌ ضرر است، اما در صورت تکرار زیاد می‌تواند زمینه‌ ساز بروز مشکلاتی در مفاصل شود. گرچه این پدیده در تمام سنین دیده می‌شود، اما در افراد مسن به دلیل تحلیل رفتن ساختارهای مفصلی شایع‌تر است.

دلایل ایجاد قولنج چیست؟

پزشکان دلایل متعددی را برای ایجاد قولنج به‌ویژه در عضلات مطرح می‌کنند. مهم‌ترین علت، کم‌ آبی بدن است که معمولاً پس از ورزش‌های سنگین یا قرار گرفتن در محیط‌های گرم، خود را نشان می‌دهد. استفاده بیش‌ از حد و مداوم از عضلات، مانند گردن یا پشت، نیز می‌تواند به سفتی و در نهایت قولنج منجر شود. آسیب‌ های جسمی، کمبود مواد معدنی مانند کلسیم یا منیزیم و حتی برخی بیماری‌ های عصبی از دیگر دلایل بروز این حالت هستند.

صدای شکستن قولنج چگونه ایجاد می‌شود؟

قولنج اغلب با صدایی مشخص همراه است که توجه بسیاری را جلب می‌کند. این صدا ناشی از تغییرات در کپسول مفصلی است؛ پوششی که اطراف مفصل را در بر گرفته و حاوی مایعی روان‌ کننده با مواد معدنی و گازهای مختلف است. وقتی مفصل حرکت می‌کند یا تحت فشار قرار می‌گیرد، حجم داخل مفصل کمی افزایش یافته و در نتیجه فشار مایع کاهش می‌یابد. این افت فشار باعث تشکیل حباب‌ های گازی در مایع مفصلی می‌شود. ترکیدن این حباب‌هاست که صدای معروف شکستن قولنج را تولید می‌کند و همزمان گیرنده‌ های مفصلی، این تغییر را به مغز گزارش می‌دهند.

عوارض شکستن قولنج

عوارض شکستن قولنج موضوعی است که بسیاری از پزشکان نسبت به آن هشدار می‌دهند. اگرچه انجام گاه‌به‌گاه این کار برای رفع خستگی یا خشکی مفاصل ممکن است آسیبی ایجاد نکند، اما وقتی به یک عادت مداوم تبدیل شود، می‌تواند تبعات جدی به دنبال داشته باشد. برخی افراد حتی پس از شنیدن صدای شکستن، باز هم به فشار بیشتر روی مفاصل ادامه می‌دهند که این رفتار می‌تواند به مفاصل و بافت‌های اطراف آن آسیب بزند.

تکرار بیش‌ از حد شکستن قولنج، در درازمدت باعث لرزش دست و پا در سنین بالا می‌شود. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد که این عادت با افزایش احتمال ابتلا به آرتروز، کاهش کنترل عضلانی و آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها ارتباط دارد. تضعیف عضلات و کاهش هماهنگی بین مفاصل و گیرنده‌های عصبی، از دیگر پیامدهای این کار است. به‌خصوص شکستن قولنج گردن با حرکات ناگهانی، ممکن است به مهره‌های گردنی آسیب جدی وارد کرده و عوارضی جبران‌ناپذیر ایجاد کند. پرهیز از این عادت نادرست، گامی مؤثر در حفظ سلامت مفاصل و عضلات بدن خواهد بود.

بهترین روش شکستن قولنج بدن 

اگر در اینترنت به دنبال آموزش شکستن قولنج قفسه سینه، کمر یا حتی گوش و فک هستید، بهتر است پیش از هر چیز به یک نکته مهم توجه کنید: قولنج‌ شکستن اگر به‌درستی انجام نشود، می‌تواند بسیار خطرناک باشد. بهترین راه برای شکستن قولنج، مراجعه به پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپیست حرفه‌ ای است. استفاده از ویدیوهای آموزشی تنها زمانی توصیه می‌شود که آن‌ها توسط پزشک ضبط شده باشند.

۱. شکستن قولنج در فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست‌ها با تکنیک‌ های خاص و حرکات اصلاحی، انواع قولنج‌ ها را بدون آسیب می‌شکنند:

• شکستن قولنج گردن، کمر و لگن

• شکستن قولنج دست، زانو و فک

• شکستن قولنج دنبالچه، مفاصل و پشت کتف

• ماساژ درمانی برای تسکین درد مفاصل

۲. شکستن قولنج در طب سنتی

در طب سنتی برای تسکین دردهای مفصلی و قولنج، مصرف برخی خوراکی‌ ها توصیه می‌شود:

• زنجبیل

• کنجد

• بادام

این مواد می‌توانند به بهبود گرفتگی‌ ها و خشکی مفاصل کمک کنند، مخصوصاً برای کودکان و نوجوانان.

۳. درمان قولنج نوزاد (کولیک)

قولنج نوزاد یکی از مشکلات رایج در ماه‌ های اول تولد است. روش‌ های ساده و امن شامل موارد زیر هستند:

• حمام آب گرم

• ماساژ شکم و قرار دادن کودک روی شکم

• پخش صداهای آرام‌ بخش یا ضربان قلب

• قنداق کردن در پتو

• نگه داشتن نوزاد به صورت عمودی

عوارض خطرناک شکستن قولنج بدون تخصص

گرچه شکستن قولنج ممکن است حس خوبی بدهد، اما می‌تواند آسیب‌ های جدی به بدن وارد کند، از جمله:

• لرزش دست و پا در آینده

• افزایش احتمال آرتروز

• پارگی مویرگ‌های خونی

• آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ها

مخصوصاً مراقب این موارد باشید:

• قولنج گردن: خطر پاره شدن رگ‌ های خونی مغز

• قولنج کمر: آسیب به دیسک‌ های حساس کمر

• قولنج در بارداری: خطرات غیرضروری برای مادر و جنین

• قولنج انگشتان دست: لرزش و درد مزمن در پیری

شکستن قولنج را مسئله‌ ای ساده تلقی نکنید. از حرکات نادرست خودداری کرده و برای حفظ سلامت مفاصل، به متخصصان مراجعه کنید.

چه زمانی شکستن قولنج خطرناک می‌شود؟

شکستن قولنج در شرایط خاص می‌تواند فراتر از یک حس رهایی لحظه‌ ای باشد و به آسیب جدی جسمی یا روانی منجر شود. برخی از خطرات احتمالی عبارتند از:

• شکستگی استخوان یا ترک‌های میکروسکوپی در مفاصل

• آسیب به رباط‌ها و تاندون‌ ها

• تشدید مشکلات مفصلی مانند آرتروز

• ایجاد درد مزمن یا محدودیت حرکتی

از سوی دیگر، تجربه یک آسیب شدید هنگام شکستن قولنج می‌تواند اضطراب یا ترس حرکتی در فرد ایجاد کند و او را از ادامه فعالیت‌ های روزمره، ورزش یا حتی درمان‌ های حرکتی منصرف کند. بنابراین اگر قصد شکستن قولنج دارید، حتماً این کار را در شرایط ایمن، تحت نظر پزشک یا متخصص فیزیوتراپی انجام دهید تا از بروز آسیب‌ های غیرقابل جبران جلوگیری شود.

دلایل شکستن قولنج 

شکستن قولنج برای بسیاری از افراد به یک رفتار روزمره تبدیل شده؛ رفتاری که با شنیدن صدایی از مفاصل همراه است. اما پشت این صدا چه انگیزه‌ هایی نهفته است؟ در ادامه با مهم‌ ترین دلایل آن آشنا می‌شوید:

۱. احساس رهایی و راحتی

بسیاری از افراد پس از شکستن قولنج احساس سبکی یا کاهش فشار در مفاصل دارند. این حس موقتی ممکن است به کاهش تنش بدنی و عضلانی کمک کند.

۲. تبدیل به عادت

در برخی افراد، شکستن قولنج نه به دلیل درد یا گرفتگی، بلکه صرفاً از روی عادت انجام می‌شود؛ عادتی که ممکن است به مرور زمان تقویت شود.

۳. لذت از صدای مفاصل

برخی از افراد از شنیدن صدای “تق” در مفاصل احساس رضایت می‌کنند. این صدا برایشان نشانه‌ ای از عملکرد بدن یا حتی آرامش روانی است.

۴. کاهش استرس

شکستن قولنج می‌تواند در برخی موارد نقش تسکین روانی ایفا کند. برخی افراد در زمان تنش یا استرس، به این کار پناه می‌برند تا احساس آرامش کنند.

هنگام شکستن قولنج چه اتفاقی در مفاصل می‌افتد؟

صدای تولید شده در شکستن قولنج نتیجه‌ ی پدیده‌ ای به نام کَویتاسیون (Cavitation) است. این اتفاق به صورت زیر رخ می‌دهد:

• فشار واردشده به مفصل، باعث فشرده شدن مایع مفصلی و گازهای موجود در آن می‌شود.

• در اثر افزایش ناگهانی فشار، حباب‌هایی از گاز نیتروژن در مفصل ایجاد می‌شود.

• با باز شدن مفصل یا کاهش فشار، این حباب‌ ها ترکیده و صدای معروف قولنج را ایجاد می‌کنند.

آیا شکستن قولنج خطرناک است؟

در بیشتر موارد، این صدا بی‌ضرر است؛ اما انجام مکرر و نادرست آن می‌تواند:

• به مفاصل فشار بیش از حد وارد کند

• تاندون‌ها یا رباط‌ها را آسیب‌ پذیر سازد

• در درازمدت موجب درد یا التهاب شود

اگرچه شکستن قولنج ممکن است حس خوبی به همراه داشته باشد، اما انجام مکرر یا ناآگاهانه آن می‌تواند سلامت مفاصل را تهدید کند. برای جلوگیری از آسیب، بهتر است این کار را تنها با روش‌ های ایمن و در صورت نیاز، زیر نظر پزشک یا متخصص انجام دهید.

نکته نهایی در مورد عوارض شکستن قولنج

شکستن قولنج اگر به‌ صورت گاه‌ به‌ گاه و بدون اعمال فشار زیاد انجام شود، معمولاً عارضه جدی ایجاد نمی‌کند. اما وقتی این عمل به یک عادت دائمی تبدیل شود یا با فشار زیاد همراه باشد، ممکن است به ساختار مفاصل آسیب برساند. در این شرایط، احتمال بروز مشکلاتی مانند شل شدن رباط‌ها، ساییدگی زودهنگام غضروف‌ها یا حتی بی‌ ثباتی مفصل وجود دارد.

همچنین برخی مطالعات نشان داده‌ اند که تکرار بیش از حد شکستن قولنج، به‌ ویژه در ناحیه گردن یا ستون فقرات، می‌تواند خطر التهاب، درد مزمن یا کاهش دامنه حرکتی را افزایش دهد. بنابراین بهتر است این کار با احتیاط و در صورت نیاز، با راهنمایی متخصص انجام شود تا از بروز آسیب‌ های بلندمدت جلوگیری گردد.

شبکه اجتماعی پزشکان