فیزیوتراپی درمان شانه یخ زده یکی از مؤثرترین روش‌ها برای کاهش درد و بازیابی حرکت در ناحیه شانه است. شانه یخ زده یا “Frozen Shoulder” یک مشکل دردناک و محدودکننده است که معمولاً به صورت تدریجی بروز می‌کند و با خشکی مفصل و ناتوانی در انجام حرکات ساده روزمره همراه است. این عارضه بیشتر در افراد میانسال، به ویژه خانم‌ها و کسانی که دچار بیماری‌هایی مانند دیابت هستند، دیده می‌شود. مراجعه به موقع به فیزیوتراپ می‌تواند از پیشرفت مشکل جلوگیری کند و فرایند درمان را کوتاه‌تر کند.
درمان شانه یخ‌زده شامل تکنیک هایی مانند تمرینات کششی، تقویتی، تحریک الکتریکی و ماساژ درمانی است که به مرور دامنه حرکتی مفصل را افزایش می‌دهند. فیزیوتراپ با ارزیابی دقیق وضعیت شانه و تنظیم برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده، به بیمار کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی یا مصرف داروهای سنگین، بهبود یابد. این روش ایمن و غیرتهاجمی، یکی از بهترین گزینه‌ها برای بازگرداندن آزادی حرکت و کاهش درد در بیماران مبتلا به شانه منجمد به شمار می‌رود.
شانه یخ زده چیست؟
شانه یخ زده یا شانه منجمد (Frozen Shoulder) که با نام پزشکی کپسولیت چسبنده نیز شناخته می‌شود، یکی از مشکلات دردناک مفصل شانه است که موجب کاهش شدید دامنه حرکتی بازو می‌شود. این عارضه ابتدا به‌دلیل درد و سپس به‌دلیل خشکی و گرفتگی مفصل، مانع از بالا بردن دست یا حرکت دادن آن در جهت‌های مختلف می‌شود. شانه منجمد به‌تدریج و در طی چند ماه یا حتی سال‌ها بروز می‌کند و اگر اقدامی برای درمان آن صورت نگیرد، ممکن است بهبودی کامل تا ۲ تا ۳ سال زمان ببرد. خوشبختانه، روش‌هایی مانند فیزیوتراپی می‌توانند این مسیر طولانی را کوتاه تر و قابل تحمل‌تر کنند.
مراحل چهارگانه شانه منجمد
مرحله اول: درد شدید
در این مرحله، درد پیوسته و آزاردهنده‌ای در شانه وجود دارد. موقعیت راحتی برای بازو پیدا نمی‌کنید و خواب شبانه مختل می‌شود. درد ممکن است به سمت بازو نیز کشیده شود.
مرحله دوم: گرفتگی شانه
کپسول مفصلی اطراف شانه شروع به چسبیدن به استخوان می‌کند. دامنه حرکتی شانه کاهش می‌یابد؛ نه فقط به‌دلیل درد، بلکه به‌دلیل سفتی و محدود شدن مفصل.
مرحله سوم: انجماد کامل
شانه دیگر تقریباً بدون حرکت است. درد کاهش یافته، اما خشکی و گرفتگی آن‌قدر شدید شده که انجام فعالیت‌های ساده مثل لباس پوشیدن یا شانه کردن مو دشوار است.
مرحله چهارم: ذوب شدن یا بهبودی
در این مرحله، چسبندگی کپسول شل می‌شود و دامنه حرکت به‌آرامی بازمی‌گردد. با کمک تمرینات فیزیوتراپی، حرکت شانه تسهیل و روند بهبودی تسریع می‌شود.
علل درمان شانه منجمد
شانه منجمد اغلب پس از بی‌حرکتی طولانی‌مدت شانه یا بازو ایجاد می‌شود؛ مثلاً زمانی که دست در آویز قرار می‌گیرد یا پس از آسیب‌دیدگی، فرصت حرکت کافی نداشته باشد. این مشکل می‌تواند به دنبال جراحی شانه، جراحی قلب باز یا حتی درمان‌های مرتبط با سرطان سینه مانند عمل جراحی یا پرتودرمانی نیز بروز کند. در برخی موارد، فرد بدون هیچ دلیل مشخصی دچار شانه یخ‌زده می‌شود که به آن حالت “ایدیوپاتیک” می‌گویند.
برخی افراد بیشتر در معرض ابتلا هستند. این بیماری در زنان یائسه، افراد مبتلا به دیابت، کسانی که سکته مغزی داشته‌اند یا با بیماری‌هایی مانند پارکینسون دست و پنجه نرم می‌کنند، شایع‌تر است. ژنتیک نیز می‌تواند نقش مؤثری داشته باشد؛ به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی انقباض دوپویترن دارند حالتی که در آن تاندون‌های انگشتان کوتاه شده و انگشتان نمی‌توانند کاملاً صاف شوند.
شانه منجمد و دیابت
شانه منجمد در افراد دیابتی بسیار شایع‌تر از دیگران است. مطالعات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به دیابت، ۲ تا ۴ برابر بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. اگرچه علت دقیق این ارتباط هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد اختلالات متابولیکی، التهاب و کنترل ضعیف قند خون، از عوامل زمینه‌ساز باشند. همین موضوع اهمیت کنترل مناسب دیابت و توجه به علائم اولیه درد یا خشکی شانه را در این بیماران دوچندان می‌کند.
علائم شانه منجمد
شانه منجمد معمولاً با درد و محدودیت تدریجی حرکت در مفصل شانه شروع می‌شود. این علائم ممکن است در زنان و مردان متفاوت ظاهر شود. برای مثال، زنان ممکن است در بستن سوتین احساس ناراحتی کنند و مردان در بیرون آوردن کیف پول از جیب پشتی شلوار دچار مشکل شوند. حتی کارهای ساده‌ای مثل بستن کمربند ایمنی یا برداشتن بلیط پارکینگ نیز ممکن است دردناک باشد.
متخصص فیزیوتراپی برای بررسی دامنه حرکتی، معمولاً از بیمار می‌خواهد آرنج‌ها را ۹۰ درجه خم کرده و در کنار بدن نگه دارد، سپس ساعد را به سمت بیرون بچرخاند. اگر دچار شانه یخ‌زده باشید، حرکت بازو در سمت آسیب‌دیده با درد و محدودیت همراه خواهد بود.
آیا شانه یخ زده درمان
شانه یخ‌زده (Frozen Shoulder) قابل درمان است، اما بهبودی آن معمولاً زمان‌بر بوده و بسته به شدت علائم، نیاز به رویکرد درمانی مناسب دارد. این بیماری اغلب به سه مرحله تقسیم می‌شود: مرحله دردناک (یخ‌زدگی)، مرحله خشکی (منجمد شدن) و مرحله بهبودی (ذوب شدن). روند بهبودی ممکن است بین چند ماه تا سه سال طول بکشد، اما با درمان صحیح، بسیاری از بیماران به حرکت طبیعی شانه بازمی‌گردند.
درمان شانه یخ زده
درمان غیرجراحی
در اغلب موارد، درمان شانه یخ‌زده با روش‌های غیرجراحی آغاز می‌شود:
- فیزیوتراپی تخصصی برای افزایش دامنه حرکتی مفصل
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای کاهش درد و التهاب
- تزریق کورتیکواستروئید به مفصل شانه جهت کاهش التهاب
- تمرینات کششی و تقویتی تحت نظر متخصص فیزیوتراپی
درمان جراحی
- در مواردی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر نباشند، ممکن است گزینه‌های زیر در نظر گرفته شوند:
- کپسولوتومی آرتروسکوپیک (برش بافت کپسولی شانه برای آزادسازی آن)
- دستکاری شانه تحت بیهوشی جهت افزایش دامنه حرکتی مفصل
درمان سریع شانه یخ زده
اگرچه درمان سریع برای این بیماری ممکن است دشوار باشد، اما برخی اقدامات می‌توانند روند بهبودی را تسریع کنند:
- تزریق کورتیکواستروئید جهت کاهش فوری التهاب و درد
- تمرینات فیزیوتراپی منظم برای حفظ و افزایش حرکت مفصل
- کمپرس گرم و سرد به صورت متناوب برای کاهش التهاب
- داروهای خوراکی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- مانورهای تخصصی تحت بیهوشی در صورت پیشرفت بیماری
پیشنهاد می‌شود در هر مرحله از درمان با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت شود تا بهترین روش با توجه به شدت علائم انتخاب گردد.
پماد برای شانه یخ زده
برای کاهش درد و التهاب ناشی از شانه یخ‌زده، می‌توان از پمادهای ضدالتهاب موضعی استفاده کرد. پمادهایی حاوی ایبوپروفن، دیکلوفناک یا منتول می‌توانند در تسکین درد مؤثر باشند. همچنین پمادهای گیاهی مثل کرم آرنیکا یا محصولات حاوی کپسایسین، با افزایش جریان خون در ناحیه شانه، به کاهش التهاب کمک می‌کنند. با این حال، پیش از استفاده از هر نوع پماد، به‌ویژه در صورت داشتن پوست حساس، مشورت با پزشک یا داروساز توصیه می‌شود.
چه عواملی منجر به شانه یخ زده می‌شود؟
اگرچه علت دقیق شانه یخ زده (Frozen Shoulder) هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که برخی عوامل می‌توانند احتمال بروز این مشکل را افزایش دهند.
این عارضه بیشتر در زنان میانسال، به‌ویژه در بازه سنی ۴۰ تا ۶۰ سال دیده می‌شود و شیوع آن در زنان بیشتر از مردان است. یکی از عوامل مؤثر، کاهش یا قطع حرکت شانه به‌مدت طولانی است. برای مثال، پس از جراحی ماستکتومی، سکته مغزی یا آسیب های شانه‌ای که منجر به بی‌حرکتی بازو می‌شوند، احتمال یخ‌زدگی شانه به‌مراتب بالاتر است.
از سوی دیگر، برخی بیماری های زمینه‌ای نیز با شانه یخ‌زده در ارتباط‌اند:
-
دیابت (بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از بیماران دیابتی به شانه یخ‌زده دچار می‌شوند)
-
بیماری های تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری)
-
بیماری های قلبی
-
پارکینسون
بی حرکتی طولانی مدت، چه به دلیل درد، آسیب یا بیماری، یکی از اصلی ترین زمینه سازهای یخ زدگی مفصل شانه است. بنابراین حفظ تحرک شانه، به ویژه در دوران نقاهت بیماری‌ها یا پس از جراحی‌ها، نقش مهمی در پیشگیری از این مشکل ایفا می‌کند.
درمان شانه یخ زده با فیزیوتراپی چگونه انجام می‌شود؟
درمان شانه یخ‌زده (Frozen Shoulder) با فیزیوتراپی ترکیبی از دستگاه های درمانی و تمرینات اختصاصی است که به کاهش درد، افزایش دامنه حرکت و بازیابی عملکرد طبیعی مفصل کمک می‌کند. مدت‌زمان درمان می‌تواند از چند هفته تا چند ماه (گاهی تا ۹ ماه) متغیر باشد.
تکنیک ها و روش های فیزیوتراپی برای شانه یخ زده:
-
الکتروتراپی با دستگاه TENS (در دو حالت نرمال و ضربه‌ای)
-
جریان‌های فرکانس بالا (High Frequency IF)
-
اولتراسوند پالس‌دار (Pulse US)
-
فونوفورزیس با داروهایی مانند پیروکسیکام یا هیدروکورتیزون
-
موبیلیزاسیون مفصل در گریدهای ۲، ۳ و ۴
-
گرمادرمانی سطحی با IR یا هات‌پک
-
تمرینات کششی و قدرتی
-
تمرینات PNF و منیپولیشن
-
تمرینات افزایش دامنه حرکتی
-
آموزش تمرینات خانگی و اصلاح سبک زندگی حرکتی
تمرینات مؤثر برای درمان شانه یخ زده
قبل از شروع هر تمرین، گرم کردن مفصل شانه ضروری است. دوش آب گرم ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای، استفاده از حوله داغ یا پد گرم‌کننده می‌تواند به شل شدن عضلات کمک کند. توجه داشته باشید که هنگام انجام تمرینات، تنها باید کشش ملایم احساس شود و نباید درد ایجاد شود.
۱. کشش آونگی
بدن را کمی به جلو خم کنید و بازوی آسیب‌دیده را شل و آویزان نگه دارید. به‌آرامی آن را به‌صورت دایره‌ای کوچک بچرخانید. با گذر زمان میتوانید قطر دایره را بیشتر کنید.
۲. کشش با حوله
پشت خود حوله‌ای را نگه‌دارید و با بازوی سالم، بازوی آسیب‌دیده را به بالا بکشید. در مرحله پیشرفته‌تر، میتوانید با کشیدن حوله به سمت پایین (با بازوی سالم)، بازوی آسیب‌دیده را بالا بیاورید.
۳. کشش بازوی ضربدری
بازوی آسیب‌دیده را به آرامی از مقابل سینه عبور دهید و با بازوی سالم آن را بکشید. سی ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس رها کنید.
۴. خم کردن در حالت درازکش
روی میز یا زمین صاف دراز بکشید. با کمک بازوی سالم، بازوی آسیب‌دیده را به‌صورت عمود بالا آورده و سپس به حالت اولیه برگردانید. این حرکت را تا زمان احساس کشش ادامه دهید.
۵. چرخش به بیرون با کش
با هر دو دست یک کش مقاومتی را نگه دارید. آرنج‌ها را با زاویه ۹۰ درجه کنار بدن نگه دارید. سپس بازوی آسیب‌دیده را کمی به سمت بیرون بچرخانید. ۵ ثانیه نگه‌دارید، سپس رها کنید.
۶. چرخش به داخل با کش
کش را به دستگیره در قلاب کنید. با دست آسیب‌دیده، انتهای دیگر کش را بگیرید. بازو را با زاویه ۹۰ درجه نگه دارید و کش را به سمت بدن بکشید. ۵ ثانیه نگه‌دارید، سپس رها کنید.
با پیروی منظم از برنامه فیزیوتراپی و تمرینات توصیه شده، بسیاری از بیماران می‌توانند بهبودی قابل توجهی را تجربه کنند. انجام تمرینات خانگی تحت نظر فیزیوتراپیست، نقش مهمی در تسریع روند بهبودی دارد.
فیزیوتراپی درمان شانه یخ زده در فردیس کرج
فیزیوتراپی درمان شانه یخ‌زده در کلینیک نشاط البرز در فردیس کرج با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و روش‌های علمی به بیماران کمک می‌کند تا از درد و خشکی شانه رهایی پیدا کنند. در این مرکز، برنامه‌های درمانی اختصاصی برای هر بیمار طراحی می‌شود که شامل استفاده از مدالیته‌های درمانی مانند الکتروتراپی، گرما درمانی، اولتراسوند و تمرینات کششی و تقویتی است. فیزیوتراپیست‌های باتجربه کلینیک، روند درمان را با دقت پیگیری می‌کنند تا دامنه حرکتی شانه به‌تدریج بازگردد.
در کلینیک نشاط البرز علاوه بر درمان تخصصی، آموزش تمرینات خانگی مناسب نیز ارائه می‌شود تا بیماران بتوانند به‌صورت مستمر روند بهبود خود را در خانه ادامه دهند. این رویکرد منظم و هدفمند، به تسریع روند بهبودی کمک کرده و از بازگشت علائم جلوگیری می‌کند. اگر در فردیس کرج به دنبال درمان مؤثر شانه یخ‌زده هستید، کلینیک نشاط البرز می‌تواند انتخابی مطمئن و حرفه‌ای برای شما باشد.
نکته نهایی در مورد فیزیوتراپی درمان شانه یخ زده
نکته نهایی در مورد فیزیوتراپی درمان شانه یخ‌زده این است که صبوری و تداوم در انجام تمرینات کلید موفقیت درمان است. شانه یخ زده به مرور زمان و با انجام منظم تمرینات و رعایت برنامه های فیزیوتراپی بهبود می‌یابد؛ بنابراین همراهی فعال بیمار با فیزیوتراپیست و پرهیز از قطع ناگهانی تمرینات نقش مهمی در بازیابی کامل حرکت شانه دارد.