عفونت ریه (Lung infections)
عفونت ریه (Lung infections)
جذب اکسیژن و دفع کربن دی اکسید، مهم ترین مسیر متابولیسمی در بدن موجودات زنده است. دستگاه گردش خون و سیستم تنفسی در این کار با یکدیگر همکاری می کنند. به استفاده از گردش خون، اکسیژن به سلول ها رسیده و کربن دی اکسید دور می شود. سیستم تنفسی، نقش بسیار مهمی در زندگی ما دارد. از آنجایی که این دستگاه به طور مستقیم با محیط بیرونی بدن در تماس است، مسلما نسبت به سایر نقاط بدن، آسیب پذیرتر خواهد بود. به همین دلیل ممکن است در معرض انواعی از عفونت های باکتریایی و قارچی قرار بگیرد. با همه گیری ویروس کرونا، این مسئله مشهود تر شده است. در این مقاله قصد داریم تا به بیان جزئیات عفونت ریه بپردازیم. با ما همراه باشید.
ساختار و آناتومی ریه و دستگاه تنفسی
دستگاه تنفس، دارای قسمت های مختلفی است. این دستگاه شامل بینی، حلق، نای، برونکوس ها و ریه هاست. دهان ممکن است در تنفس مورد استفاده قرار بگیرد ولی در حقیقت بخشی از دستگاه گوارش ما محسوب می شوند. وظیفه اصلی دستگاه تنفسی، تبادل گازها بین محیط خارج و داخل بدن است. از نظر عملکردی، این دستگاه به دو دسته تقسیم می شود؛ بخش هدایتی (conducting portion) و بخش تنفسی (respiratory system). بینی، حلق بینی، حنجره، نای و برونش ها در بخش هدایتی دستگاه تنفس قرار دارند. هوای بیرون ما، سرشار از گرد و غبار و عوامل آنتی ژنیک می باشد. همچنین، دمای هوای بیرون متناسب با هوای درون بدن نیست. بخش هدایتی این دستگاه، گرد و غبار را می زداید و سبب متعادل سازی هوای ورودی به سیستم تنفسی خواهد شد. این عمل به وسیله مخاط پوشاننده و موکوز آن ها انجام می شود. مبادله گازهای تنفسی با دستگاه گردش خون در بخش تنفسی به وسیله آلوئول ها، دهلیزها و کیسه های هوایی انجام خواهد شد.
عفونت چیست و چگونه ایجاد می شود؟
عفونت زمانی ایجاد می شود که یک میکروارگانیسم وارد بدن شده و به آن آسیب وارد کند. این میکروارگانیسم در حالت طبیعی در بدن وجود نخواهد شد. این موجودات معمولا شامل قارچ، انگل، ویروس و باکتری است. میکروارگانیسم ها برای اینکه زنده بمانند، در محیط بدن رشد و تکثیر شده و از منابع سلول های بدن استفاده می کنند. همچنین نوعی سم را نیز آزاد خواهند کرد. در نتیجه بافت های بدن به مرور زمان آسیب می بینند. به این ترتیب، عفونت در بدن گسترش پیدا می کند. میکروارگانیسم ها از طریق تماس پوستی، مایعات بدن، تماس با مدفوع، خوردن آب یا غذای آلوده، استنشاق ذرات یا قطرات موجود در هوا و لمس یک شیء که فرد بیمار نیز آن را لمس کرده است، از جمله راه های انتقال بیماری می باشد. البته تاثیر هر کدام از این عوامل بیماری زا، به بدن فرد میزبان نیز بستگی دارد.
مهم ترین عواملی که سبب عفونت ریه می شوند!
اگر عفونت ریه شما کنترل نشود، به مرور زمان در انجام فعالیت های روزمره ناتوان خواهید شد. در اثر سموم و عفونت ها، چرک در ریه شما تجمع پیدا کرده و راه های هوایی متورم می شوند. به همین دلیل تنفس به مراتب سخت تر می شود. عفونت سینه در هر سنی اتفاق می افتد اما کودکان، افراد دارای بیماری های زمینه ای و خودایمنی و افرادی که به سیگار اعتیاد دارند، بیشتر در معرض آن هستند. در این قسمت به مهم ترین عوامل ایجاد کننده عفونت ریه اشاره می کنیم.
سیاه سرفه (Pertussis)
عامل مولد بیماری سیاه سرفه، باکتریایی است. این بیماری توسط باکتری Bordetella pertussis ایجاد می شود. از مهم ترین ویژگی های این بیماری می توان به سرفه های شدید و غیر قابل کنترل اشاره کرد. این بیماری مختص به سن خاصی نیست و همه افراد می توانند به آن مبتلا شوند. اما کودکان و نوزادان احتمال ابتلای بیشتری نسبت به سایر افراد دارند. البته واکسن این بیماری موجود بوده و استفاده از آن برای همگان توصیه می شود. این واکسن در نوبت های گوناگون به نوزادان تزریق می شود. در صورت ابتلای فرد غیر واکسینه، امکان درمان سیاه سرفه با آنتی بیوتیک های مختلف وجود دارد که طول دوره بیماری را کاهش می دهد.
آنفولانزای خوکی (H1N1)
حتما تا به حال نام آنفولانزای خوکی را شنیده اید. این بیماری از مهم ترین عواملی است که سبب عفونت ریه می شود. آنفولانزای خوکی توسط ویروس آنفولانزا A ایجاد شده است. آنفولانزای خوکی علائم گسترده و متنوعی دارد. تب، گلو درد، احساس درد و کسلی در سراسر بدن، سردرد، لرز و دردهای ماهیچه ای و مفصلی از شایع ترین علائم ابتلا به آنفولانزای خوکی است. البته عفونت ریه در این بیماری می تواند سبب استفراغ و اسهال نیز شود. آنفولانزای خوکی با خوردن محصولات گوشت خوک پخته قابل انتقال نیست. واکسن آنفولانزا نیز از طریق تکنولوژی –ویروس ضعیف یا کشته شده- ساخته شده است. نوزادان شش ماهه می توانند واکسن آنفولانزای خوکی را دریافت کنند.
برونشیت (Bronchitis)
از دیگر بیماری های رایج تنفسی می توان به برونشیت اشاره کرد. برونشیت شرایطی است که برونش ها (مجاری هوایی درون ریه ها) ملتهب می شوند. ریه های ملتهب شده شما، مخاط زیادی تولید می کنند که سبب سرفه های فراوانی خواهد شد. خستگی خفیف، بدن درد و جاری شدن اشک از چشم از نشانه های این بیماری است. برونشیت می تواند حاد یا مزمن باشد. بر اساس سیتم بدنی و حاد یا مزمن بودن بیماری برونشیت، می تواند روزها یا ماه ها بدن شما را درگیر کند. سیگار کشیدن شایع ترین دلیل نوع مزمن است.
پنومونی باکتریایی و ویروسی (Bacterial and viral Pneumonia)
ذات الریه، از جمله بیماری های ریوی بوده که طیف زیادی از افراد را درگیر کرده است. این بیماری هم منشا باکتریایی و هم ویروسی دارد. ذات الریه ویروسی می تواند در تمامی سنین ایجاد گردد اما در کودکان و نوزادان شایع تر است. در سراسر جهان، ذات الریه ویروسی عامل اصلی مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال می باشد. ذات الریه باکتریایی معمولا سبب ایجاد سرفه های خلط آور می شود. در درمان این بیماری، می توان از آنتی بیوتیک ها یاری جست. توجه داشته باشید که پنومونی ویروسی مسری است. برخلاف ذات الریه باکتریایی، در صورت ابتلا به ذات الریه ویروسی، آنتی بیوتیک کمکی نمی کند. در ذات الریه ویروسی، استفاده از داروهای ضد ویروس و واکسن موثر خواهد بود.
ویروس کرونا (Coronavirus Covid-19)
بزرگ ترین معضل این روزهای جهان، کرونا ویروسی است که سراسر دنیا را درگیر خود کرده است. سازمان بهداشت جهانی در ۱۱ مارس همه گیر بودن بیماری کووید نوزده را به سراسر دنیا اعلام کرد. همانطور که می دانید، کووید نوزده یک بیماری تنفسی شدید بوده که روزانه، جان تعداد زیادی از افراد را می گیرد. تنگی نفس، سرفه و تب از نشانه های اولیه بیماری کرونا است. البته در مناطق مختلف جهان گزارش شده که افراد مبتلا به این بیماری، نشانه های گوارشی مانند اسهال و استفراغ را نیز از خود نشان داده اند. استفاده از داروهای ضد ویروسی در درمان این بیماری موثر بوده اند. خوشبختانه، در حال حاضر وجود واکسن های کرونا سبب شده تا تعداد مرگ و میر کاهش پیدا کند. اما همچنان رعایت فاصله اجتماعی و پروتکل های بهداشتی ضروری است.
شایع ترین علائم عفونت های ریوی چیست؟
عفونت های ریوی معمولا در زمستان و بهار نمود بیشتری پیدا می کنند. این علائم می توانند به صورت ناگهانی و یا به تدریج ظاهر شوند. علائم این بیماری ها در همه افراد یکسان نبوده و وابسته به سیستم بدنی و نوع بیماری می باشد. از شایع ترین نشانه های عفونت ریوی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنفس سریع، سطحی و سخت
- سرفه با خلط قهوه ای یا سبز رنگ
- تب و لرز و احساس خستگی
- رنگ آبی (کبودی) دور لب که به نام سیانوز شناخته می شود.
- درد عمومی در سراسر بدن
- از دست دادن اشتها، اسفراغ و اسهال
- سر درد، دل درد و درد در ناحیه قفسه سینه
درمان عفونت های ریوی
درمان عفونت های ریوی معمولا زمان بر است. پس از تشخیص عفومن ریوی بر اساس معاینات فیزیکی و تصویربرداری، پزشک نوع درمان را تعیین می کند. اگر عفونت شما خفیف و سطحی باشد، معمولا با استفاده از داروهای آنتی بیوتیک ساده و استراحت در منزل بهبود پیدا می کند. اما در موارد شدیدتر، ممکن است بستری شوید. به طور کلی برای بهبود حال بیماران مبتلا به عفونت ریوی، از روش های زیر بهره می گیرند:
- تمام آنتی بیوتکی ها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. ممکن است قبل از پایان دوره مصرف دارو، احساس کنید که دیگر بیمار نیستید. اما از آنجایی که امکان عود مجدد بیماری وجود دارد، بهتر است که تا انتها آنتی بیوتیک های خود را مصرف نمایید.
- بهتر است که چند روز استراحت کرده و در اتاقی مجزا، مستقر شوید.
- به هیچ عنوان سمت قلیان، سیگار و هر نوع ماده مخدر و اعتیاد آور نروید.
- شبها روی دو بالش تکیه دهید، در این صورت خواب راحت تری خواهید داشت.
- از آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن برای درمان تب و درد طبق نظر پزشک یا داروساز استفاده کنید.
- نوشیدن مایعات فراوان به ویژه نوشیدنی های گرم، روند بهبودی شما را سرعت می بخشند.
فیزیوتراپی چه نقشی در درمان عفونت های ریوی دارد؟
توانبخشی ریوی، مجموعه ای از روش هاست که سبب بهبود فرآیند تنفسی و افزایش سرعت بهبودی عفونت های ریوی می شود. این روش ها، تنفس متخصص فیزیوتراپی انجام خواهد شد. توانبخشی ریه، برای تمامی گروه سنین قابل استفاده است. با استفاده از این روش ها، به مرور زمان عضلات تنفسی نیز تقویت می شوند. در این روش ها، شیوه صحیح ایستادن و نشستن برای تنفس بهتر، کنترل سرفه و تقویت عضلات تنفسی آموزش داده خواهد شد. به طور مثال برای پاکسازی راه های تنفسی و آلوئول ها از خلط، از روش CPT بهره می گیرند. در این روش، با استفاده از ضربات پیاپی به به قفسه سینه، به خارج شدن مخاط از ریه کمک می کنند. فیزیوتراپی قفسه سینه می تواند به افراد مبتلا به فیبروز کیستیک (CF)، برونشکتازی (لوله های برونش آسیب دیده)، آبسه ریه، اختلالات عصبی عضلانی و پنومونی کمک شایانی بکند. از دیگر روش ها می توان به AD اشاره کرد. تخلیه اتوژنیک (AD) یک روش پاکسازی راه هوایی است که از تنفس کنترل شده با افزایش حجم ریه برای شل شدن و انتقال مخاط به بالا و خارج از ریه استفاده می کند.
